šah

šah (perz.: kralj), igra na kvadratnoj ploči podijeljenoj na 64 naizmjenično raspoređena bijela i crna polja; svaki od dvaju igrača ima 16 figura (jedan bijele, drugi crne): kralja, kraljicu (damu), 2 kule (topa), 2 lovca (trkača), 2 konja (skakača) i 8 pješaka (pijuna); pobjeđuje onaj koji osvoji (matira) protivničkoga kralja. Za bilježenje poteza, pozicijâ i tijeka partije služi šahovska notacija; osam vodoravnih redova šahovske ploče označeno je slovima od a do h, a osam okomitih brojkama od 1 do 8; figure se označuju velikim početnim slovima (K-kralj, D-dama itd.); pozicije se bilježe kombinacijom oznake figure i polja na kojem se ona nalazi, potez još i oznakom polja na koje se figura kreće. – Nastao vjerojatno u Indiji; o. god. 1000. prenesen u Europu; današnja pravila igre utvrđena su o. 1475. U 19. st. pojavljuju se prvi veliki majstori iz Europe i Amerike, razvija se šahovska teorija i učvršćuje šahovska organizacija; 1924. osn. je Međunarodna šahovska federacija (FIDE), koja od 1927. organizira svake druge godine šahovsku olimpijadu (momčadsko natjecanje nac. reprezentacija, na 4 ploče, za prvenstvo svijeta). – U Hrvatskoj se šah igra od 14. st.; popularizirao se u 19. st., prvi klub (Zagrebački šahovski klub) utemeljen je 1886. Danas hrv. igrači postižu zapažene rezultate na šahovskim natjecanjima, a među njima se ističu velemajstori Mirjana Medić i Zdenko Kožul.